Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ - ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Κολιγοι 

Επί οθωμανικής κυριαρχίας και ως τα μέσα του 19ου αιώνα, οι ισχυροί, χρησιμοποιώντας περισσότερο η λιγότερο βίαιες μεθόδους, οικειοποιούνταν τη γη του κράτους η των πιο αδυνάτων, κυρίως στα πεδινά. Έτσι σχηματιστήκαν οι μεγάλες ιδιοκτησίες, τα λεγόμενα τσιφλίκια, τα οποία κάλυπταν περί τα δυο τρίτα των καλλιεργούμενων εκτάσεων και απασχολούσαν περίπου το ένα τρίτο των Θεσσαλών αγροτών. Οι ακτήμονες μάταια έλπιζαν ότι θα βελτιωνόταν η θέση τους μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος. Αντιθέτως, αυτό αναγνώρισε στους δικαίωμα πλήρους ιδιοκτησίας (τα οποία δεν δέχονταν το οθωμανικό δίκαιο) και τους επέτρεψε μονομερώς να μεταβάλουν τις καλλιεργητικές σχέσεις εις βάρος των μορτιτών η κολίγων.

Θεσσαλικος καμπος

Οι κολίγοι αριθμούσαν περίπου έντεκα χιλιάδες οικογένειες, στις οποίες πρέπει να προσθέσουμε και άλλες επτά χιλιάδες ακτημόνων αγρεργατων (παρακενταδων) ενώ οι τσιφλικάδες ήταν πολλοί λίγοι – δεν υπήρχαν περισσότερα από εξακόσια τσιφλίκια. Συνήθως ζούσαν στην πρωτεύουσα  η στο εξωτερικό κι ελάχιστοι έκαναν επενδύσεις για να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των κτημάτων. Παρά τους υψηλούς προστατευτικούς δασμούς στο σιτάρι, οι οποιοι εξασφάλιζαν υπερκέρδη στους μεγαλοκτηματίες, η θεσσαλική παραγωγή ελάχιστα αυξανόταν. Ωστόσο, οι τσιφλικάδες είχαν μεγάλο πολιτικό βάρος, αφού οι περισσότεροι ήταν πλούσιοι ομογενείς, οι οποίοι είχαν άμεση πρόσβαση στην εξουσία. Το κράτος  υποστήριξε την προσπάθεια  τους να διώξουν τους κολίγους από τα καλλιεργούμενα κτήματα ( ενέργειες που απαγορεύονταν στο οθωμανικό δίκαιο) για να τα μετατρέψουν σε βοσκότοπους, που ήταν οικονομικά αποδοτικότεροι.

Μ. Αντυπας

Αποτέλεσμα της διαταραχής των πατροπαράδοτων σχέσεων ήταν να οργανωθούν οι κολίγοι, για να προωθήσουν με πολιτικά μέσα τα αιτήματα τους. Μονολοτι δεν ήταν φτωχότεροι από τους παραγωγούς δημητριακών της υπόλοιπης Ελλάδας, ριζοσπαστικοποιηθηκαν πολιτικά, αποδεσμευτήκαν από τα προσωπικά κόμματα και το 1910 έφεραν στο προσκήνιο τα αιτήματα τους, με την εξέγερση του Κιλελέρ. Εντελή υποχρέωσαν την κυβέρνηση των Φιλελευθέρων, παρά την αρχική της απροθυμία, να διανείμει τα μεγάλα κτήματα με τη δεύτερη αγροτική μεταρρύθμιση, η οποία ολοκληρώθηκε τον Μεσοπόλεμο.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ,ΤΟΜΟΣ Γ, ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΑΠ,  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ, ΕΝΟΤΗΤΑ 8,  ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, , Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ  ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ, Σ. ΜΑΡΚΕΤΟΣ, ΣΕΛ 183-184.