ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟ ΒΑΦΕΙΟ - Οι κάτοικοι της Σπάρτης ζητούν την επιστροφή των κυπέλλων του Βαφειού

 

Το κύπελλα του Βαφειο

 Το Βαφειό βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. νότια της Σπάρτης, κοντά στον ναό του Αμυκλαίου Απόλλωνα στις Αμύκλες και είναι μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ελληνική γη. Στο λόφο Βλησίδι του Βαφειού το έτος 1889 ανεσκάφη από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα και έφερε στο φως τον θολωτό τάφο και σε αυτόν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία χρονολογούνται γύρω στο 1500 π.Χ.

Θολωτός τάφος

Ο Μυκηναϊκός τάφος του Βαφειού είναι ένα σπουδαίο μεγάλο μνημείο με τον θάλαμο του τάφου να έχει διάμετρο 10,2 μέτρων, στον οποίο οδηγεί δρόμος μήκους 29,8 μέτρων και πλάτους 3,18 μέτρων έως 3,45. Πρόκειται ασφαλώς για βασιλικό τάφο και η ταφή αποδόθηκε στο λεγόμενο Πρίγκιπα του Βαφειού. Είναι κατασκευασμένος με μικρές λαξευμένες πέτρες, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών αρχαιολογικών μελετών, αποκτώντας διεθνή φήμη ακριβώς για τα δύο χρυσά κύπελλα με τις ανάγλυφες παραστάσεις και από την πρώτη στιγμή της ανακάλυψης τους θεωρούνται κορυφαία αριστουργήματα της κρητομυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας.


Η διακόσμηση τους παρουσιάζει τη σύλληψη άγριων ταύρων κατά δύο διαφορετικούς τρόπους. Στο ένα ο κυνηγημένος ταύρος πέφτει στα στημένα δίχτυα που έχουν στηθεί ανάμεσα στα δένδρα, καθώς ορμάει για να ανατρέψει από τους ταυροκυνηγούς. Στο δεύτερο η σκηνή είναι περισσότερο ειδυλλιακή γιατί η σύλληψη γίνεται με το τέχνασμα του θηλυκού ζώου που χρησιμεύει ως δόλωμα τη στιγμή που ερωτοτροπεί αμέριμνος ο ταύρος, το πόδι του πιάνεται σε θηλιά από τους ειδικούς ταυροκυνηγούς. Η παράσταση με το κυνήγι τοποθετήθηκε σε χαρτονόμισμα που είχε εκδώσει η Τράπεζα της Ελλάδος το 1932.


Αξίζει να σημειωθεί πως αντίγραφα των κυπέλλων αυτών έγιναν γνωστά και στην κινηματογραφική μεταφορά του ΟΜΗΡΙΚΟΥ ΕΠΟΥΣ «TROY» με πρωταγωνιστές ηχηρά ονόματα του HOLLYWOOD όπως ο γοητευτικός Brad Pitt στο ρόλο του Αχιλλέα, ο Βρετανός Sir Peter O’toole ως Βασιλιάς Πρίαμος και πλήθος άλλων γνωστών ηθοποιών, καθώς μας δίνει μια μικρή εικόνα για την μεγαλοπρέπεια των συμποσίων, αλλά και της υψηλής στάθμης της ζωής (βλ. φωτογραφία).


Η ταινία από ιστορικής απόψεως ήταν λείαν επιεικώς απαράδεκτη με πάρα πολλές ανακρίβειες και ουδεμία σχέση είχε με τον μύθο της ΙΛΙΑΔΑΣ που διδαχθήκαμε στα σχολικά μας βιβλία και όμως το παράδοξο εκείνης της χρονιάς ήταν ότι η ταινία αυτή όπου κι αν προβλήθηκε αποτέλεσε απροσδόκητα μια Παγκόσμια εμπορική επιτυχία τόσο για τον τουρισμό όσο για την Ιστορία της Χώρας μας, μαζί με το Έπος της Πορτογαλίας στο EURO και τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004.Μέσα στον τάφο βρέθηκε ένας λάκκος, που ήταν κλεμμένος ο υπόλοιπος.


Ο Τσούντας λοιπόν που έσκαψε τον τάφο βρήκε ένα λάκκο στο κέντρο του τάφου και μέσα σε αυτόν ήταν θαμμένος ένας νεκρός. Ο σκελετός του ήταν σχεδόν πλήρως κατεστραμμένος, είχε όμως σπουδαία κτερίσματα που επισημαίνουν πόσο σπουδαία ήταν η περιοχή εκείνη την εποχή. Είχε χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια και σφραγιδόλιθους, περιδέραια και χάντρες από αμέθυστο και αχάτη, αργυρές περόνες, μικρά αργυρά κουτάλια, χάλκινα εγχειρίδια με επικολλημένα χρυσά ελάσματα στη λεπίδα και μεταξύ αυτών είχε και τα δύο περίφημα χρυσά κύπελλα που είναι σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και κάθε μέρα πλήθος κόσμου επισκέπτονται από κάθε γωνία της γης για να θαυμάσουν και τα εκθέματα του Βαφειού.


Όταν επισκέφτηκα το Βαφειό παρατήρησα ότι η κατάσταση διατήρησης του θολωτού τάφου του Βαφειού δεν θα έλεγα ότι είναι μέτρια, όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=821 αλλά απέχει πολύ από την πραγματικότητα.


Ο χώρος που βρίσκεται ο τάφος του Βαφειού είναι δυστυχώς πλήρως αναξιοποίητος και εγκαταλελειμμένος. Η σήμανση είναι ελλείπεις και οι πινακίδες σκουριασμένες και παλαιωμένες. Τα χώματα πέφτουν  συνέχεια από την κορυφή του τάφου, ενώ μέρη του ταφικού διαδρόμου έχουν καταρρεύσει. Κάποια έργα υποστήριξης που έγιναν αρκετά χρόνια πριν με σιδηροκατασκεύες έχουν σκουριάσει σε βαθμό διάβρωσης και η ξύλινη υποστήριξη που κατασκευάστηκε γύρω από τον τάφο για να τον στηρίζει, έχει σαπίσει και έχει πέσει με τα χρόνια.


Ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ενός βομβαρδισμένου τοπίου. Είναι πλέον θέμα χρόνου να καταστραφεί πλήρως εξαιτίας της αδράνειας των αρμοδίων. Παρόμοια εικόνα εγκατάλειψης είναι και οι Μυκηναϊκοί βασιλικοί θολωτοί λαξευτοί τάφοι στην Πελλάνα, οι οποίοι κινδυνεύουν σοβαρά από επικείμενη κατάρρευση λόγω της σαθρότητας του εδάφους από τα λιμνάζοντα νερά του Χειμώνα και είναι δυστυχώς αφημένοι στο έλεος του Θεού. Η στάση της επίσημης Ελληνικής πολιτείας μπροστά σε αυτές τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις παραμένει άφαντη και αδιάφορη.


Ο θολωτός τάφος του Βαφειού πρέπει να αναδειχτεί όπως του αξίζει και όταν το νέο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο που πρόκειται να δημιουργηθεί στη Σπάρτη, τα χρυσά κύπελλα του Βαφειού που βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, να επιστρέψουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους την Λακωνία. Κι αυτό το μείζον πολιτισμικό ζήτημα δεν αποτελεί παράκληση, αλλά αίτημα του Λακωνικού λαού και ιδιαίτερα των κατοίκων του Βαφειού, οι οποίοι εδώ και χρόνια με μπροστάρη τον εκπαιδευτικό Κώστα Σαραντάκο, προσπαθούν μέσα από φιλότιμες προσπάθειες να αναβιώσουν και πάλι την πανάρχαια εορτή των «ΥΑΚΙΝΘΙΩΝ» στον τόπο καταγωγής τους στις Αμύκλες.


Στο υπάρχον παλαιό υπερεκατονταετή βίου του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης (1875) και λόγω του περιορισμένου χώρου του αναπαλαιωμένου κτιρίου, αδυνατεί να προβάλει όλα τα εκθέματά του σε κοινή θέα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα ευρήματα να φυλάσσονται σε αποθήκες ή να βρίσκονται διασκορπισμένα σε διάφορα μουσεία εντός και εκτός Ελλάδος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ  ΕΛΠΙΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΕΛΗ

Πηγή:  Ελπίδα Αποστολέλη, Notospress.gr

Ο καλλωπισμός στην Κλασσική Ελλάδα - Beautify secrets in Classical Greece

Στην κλασική Ελλάδα τις γυναίκες τις απασχολούσε ιδιαίτερα ο καλλωπισμός. Τη γυναικεία φιλαρέσκεια διακωμώδησαν άλλωστε, και οι κωμωδιογράφοι της εποχής, όπως ο Αντιφάνης: Έτσι περιγράφει με ακρίβεια τα στάδια της καλλωπιστικής προετοιμασίας μιας κομψής γυναίκας

"καθαρίζεται πρώτα... τρίβει το δέρμα της, χτενίζεται, σπογγίζει το σώμα της, πλένεται, καθρεφτίζεται, ντύνεται, αρωματίζεται, στολίζεται, αλείφεται με πομάδες" .

Πολλά αντικείμενα καλλωπισμού βρέθηκαν στο Δίον, στα μινωικά και μυκηναϊκά ανάκτορα, σε ανδρικούς και γυναικείους τάφους. Τα κτερίσματα αυτά τους ακολουθούσαν και στην τελευταία τους κατοικία. Είναι περίτεχνα ευρήματα, εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής, αριστουργήματα μικρογλυπτικής, που φανερώνουν την αξία του περιεχομένου τους. Βρέθηκαν γυάλινα μπουκαλάκια, βάζα για μυραλοιφές, γυάλινοι καθρέπτες με χρυσές, ασημένιες ή ελεφάντινες λαβές, χτένια, χρώματα για βάψιμο μέσα σε παλέτες, χρυσές περόνες για τη μίξη αρωμάτων.

Οι αρχαίες Ελληνίδες χρησιμοποιούσαν κρέμες για ν' ασπρίσουν τα μάγουλα, ψιμύθια, βαφές, για τα φρύδια και τις βλεφαρίδες. Γνωρίζουμε ακόμη πως στο εργαστήριο του Πύρωνα έφτιαχναν μία σπάνια αλοιφή πανάκριβη, από κιννάβαρι. Πολλές γυναίκες διέθεταν ολόκληρο εργαστήριο καλλωπισμού, με τριχολαβίδες, καρφίτσες, μπουκαλά­κια αρωμάτων και ουσιών, δοχεία με κρέμες, τις "πυξίδες", ξύλινα συνήθως ή πήλινα, που περιέχουν φυσικές κρέμες και αλοιφές. Στα αρχαία κείμενα η χρήση τους θεωρείται σαν τέχνασμα των γυναικών ελευθερίων ηθών.

Όσες γυναίκες επιθυμούσαν να μακιγιαριστούν, είχαν στην διάθεση τους μεγάλη ποικιλία από παρασκευάσματα για τα μάτια, τα χείλη, τα μάγουλα. Πούδρες, και διάφορα έλαια ανακατεμένα με χρωστικές ουσίες ορυκτής ή φυτικής προέλευσης προσέφεραν τη δυνατότητα ποικιλίας χρωμάτων: άσπρο, κόκκινο, μαύρο, ανάλογα με την ικανότητα του παρασκευαστή. Ψιμύθιο (ανθρακικός μόλυβδος, λευκού χρώματος), κόκκινο από φύκια, ή αλλιώς μίλτος (κόκκινο ορυκτό χώμα) για τα μάγουλα, κόκκινος μίλτος για τα χείλη.

Για το βάψιμο του προσώπου και των χειλιών χρησιμοποιούσαν επίσης σκόνη χένας, χυμό από μούρο, μολύβια ή τη ρίζα του φυτού αλκέα (μολόχα). Μαύριζαν τα φρύδια με καπνά ή τριμμένο αντιμόνιο. Τα βλέφαρα τα σκίαζαν ελαφρά με κάρβουνο. Τις βλεφαρίδες τις έβαφαν πρώτα μαύρες, έπειτα με μείγμα από ασπράδι αυγού, αμμωνία και ρετσίνι. Μερικές γυναίκες πρέπει να παρασκεύαζαν τα διάφορα καλλυντικά μόνες τους ή με την βοήθεια των φιλενάδων τους ή ορισμένων ειδικών που έρχονταν στα σπίτια. Άλλες τα αγόραζαν από φαρμακέμπορους.Τα μάλασσαν και τα άπλωναν με σπάτουλες, κουτάλια και διάφορα ραβδάκια από ξύλο, κόκκαλο και ελεφαντόδοντο.

Στα χείλη και στα μάγουλα έβαζαν ώχρα, ρεαλγάριο, σκόνη χένας, χυμούς από μούρο και άκανθα. Ορισμένα από αυτά ήταν αναμεμιγμένα με έλαια και κρέμες. Στα μαλλιά έβα­ζαν λάδι από μπουμπούκια δάφνης και κέδρου, για να είναι εύκαμπτα και σκουρόχρωμα. Οι γυναίκες φρόντιζαν μόνες τους για το πλύσιμο, το λάδωμα και το χτένισμα των μαλλιών τους, με την βοήθεια των δούλων και των φιλενάδων τους. Το βάψιμο των μαλλιών θεωρείται χαρακτηριστικό των εταίρων.

Οι Ελληνίδες της κλασικής εποχής συνηθίζουν να κάνουν μια προσεκτική αποτρίχωση, χρησιμοποιώντας τα λυχνάρια τους για να καίνε τις μακρύτερες τρίχες, όπως το αναφέρει ωμά η Πραξαγόρα στις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη προσφωνώντας το λυχνάρι της:

"Μόνο εσύ φωτίζεις τα απόκρυφα σημεία των μηρών μας, καίγοντας το τρίχωμα που ανθίζει εκεί".

Το πιο ελαφρύ χνούδι το απομάκρυναν τις περισσότερες φορές με ξυράφι φτιαγμένο από έλασμα χαλκού ή οψιδιανού, και λιγότερο με τσιμπιδάκι ή κρέμα. Διάφορες αγγειογραφίες επιβεβαιώνουν, πως η αποτρίχωση σε μερικές γυναίκες, ήταν πλήρης.

Μερικές από τις δούλες βαρβαρικής προέλευσης, ιδιαίτερα οι τροφοί από την Θράκη, είχαν δερματοστιξίες, (τατουάζ), όπως μαρτυρούν κάποιες αγγειογραφίες.

Ο καθρέπτης

Οι Έλληνες αγαπούσαν να φιλοσοφούν για οτιδήποτε. Ήταν εξαιρετικά κοινωνικοί. (Ο Δημοσθένης σ' έναν λόγο του κατηγόρησε έναν Αθηναίο ότι είναι ακοινώνητος γιατί δεν έμπαινε ποτέ σε κουρείο, αρωματοπωλείο και άλλα καταστήματα.) Χώροι τέτοιων συζητήσεων ήταν τα αρωματοπωλεία και τα κουρεία. Οι κουρείς περιποιόντουσαν με επιμέλεια τα μαλλιά των Αθηναίων, που ήταν μακριά ή πιο κοντά ανάλογα με τη μόδα,τα γένια και το μουστάκι, αλλά και τα νύχια στα πόδια και στα χέρια.

Άντρες και γυναίκες έβαφαν τα μαλλιά τους ή για να τα κάνουν πιο ανοιχτά ή για να κρύψουν την λευκότητα τους. Το χρώμα, που συνήθιζαν να τα βάφουν είναι το ξανθό. Δεν είναι παράξενο που ο Αριστοφάνης κατακρίνει μια γυναίκα λέγοντας:

"Έγινες μαύρη σαν το ελιξίριο που μ΄ αυτό ο Λυσικράτης συνηθίζει να βάφει τα μαλλιά του".

Φορούσαν επίσης περούκες ή πρόσθεταν μαλλιά. Ο καθρέφτης από γυαλισμένο μέταλλο είναι ένα σημαντικό εξάρτημα, όπως και τα κουτιά των καλλυντικών. Είναι ένα κομψοτέχνημα με σκαλιστή λαβή από ελεφαντόδοντο, ή ξύλο, που η πολυτέλεια του δήλωνε και την κοινωνική τάξη του κτήτορα. Ο αρχαίος Έλληνας φρόντιζε το σώμα του, δεν χρησιμοποιούσε όμως τον καθρέπτη, παρά μόνο στο κουρείο, που όπως και σήμερα, ο κουρέας του τον πρότεινε, για να θαυμάσει τον εαυτό του.

Ο φιλέλληνας πανεπιστημιακός Ζαν Πιέρ Βερνάν, εξηγεί τους λόγους. Πρώτον για να μην αλλοτριωθεί από την αντανάκλαση της εικόνας του μέσα στον καθρέφτη, όπως πιστευόταν για τον Νάρκισσο, στο γνωστό μύθο. Έπειτα, ο αρχαίος άντρας έπρεπε ν' ανοίγεται στον όμοιο του, να μην κλείνεται στον εαυτό του, να γίνεται κοινωνικός. Η εικόνα του διαμορφωνόταν μέσα από το βλέμμα των ομοίων του και της γυναίκας προς τον ίδιο.

Έφη Μικελάτου M.Sc.
Αισθητικός- Κοσμητολόγος
Εργαστηριακός Συνεργάτης ΤΕΙ Αθήνας
ΠΗΓΗ:http://www.mybeautynet.gr/